Jos Kruisbergen filmt al 27 jaar als vrijwilliger

‘Ik heb geen tijd om oud te worden’

Tekst: Rinie van Haren Foto's: Thymen Schippers

De televisiewereld heeft hij allang achter zich gelaten. Het enige wat hem nog boeit is zijn mooie Land van Maas en Waal. Documentairemaker Jos Kruisbergen heeft nog een goudmijn liggen aan cultureel erfgoed wat nog gemonteerd moet worden. Op 11 januari 1994 werd mede door zijn grote leermeester Gijs Stappershoef, de stichting Tweestromenland in Beeld en Geluid opgericht waar sindsdien alle films zijn ondergebracht.

De Wamelse cineast ging als vrijwilliger zijn inspirerende Rivierengebied filmen. Onvoorstelbaar maar het 27ste levensjaar van de stichting is nu ingegaan en nog iedere dag zit Jos boven op zijn zolderkamertje te monteren. ‘Ik kan me geen leven voorstellen zonder filmen, dus heb ik ook geen tijd om oud te worden, bovendien ben ik mijn leeftijd vergeten’, zegt Jos gekscherend. ‘Ik voel me nog als een 40-jarige maar niemand kan me zeggen hoeveel tijd mij nog is gegund. Onze Lieve Heer waakt nog goed over me.’

Jos vertelt verder: ‘Ik was blij dat de kerstdagen voorbij waren en dat ik weer kon gaan monteren. Zo’n 33 jaar geleden begon ik met filmen en soms gaan je gedachten even terug. Je vraagt je dan wel eens af hoe vaak ik het statief uit de auto heb gehaald en waterpas gezet? Hoeveel mensen hebben wij met hun levensverhaal op film mogen vastleggen? En dat allemaal vrijwillig. Niet alleen maar met al onze medewerkers en adviseurs.’

Nu Tweestromenland in Beeld en Geluid al 27 jaar bestaat komt het besef weer even boven dat je veel te danken hebt aan alle mensen die je hebt gefilmd, die meewerkten aan een opname en die de stichting altijd trouw zijn gebleven. ‘Alleen kun je niks. Nu kan ik niet alle namen opnoemen, dat zijn er veel teveel. Maar de belangrijkste zijn toch wel mijn vrouw Corrie en de kinderen die me altijd gesteund hebben en mij de ruimte hebben gelaten om mijn hobby te kunnen uitvoeren, op welk tijdstip van de dag dat ook was.’

Het is een beetje een familieaangelegenheid geworden sinds zijn dochter Joyce de hele donateursadministratie runt en boekingen voor de filmvoorstellingen verwerkt. Ook kleinzoon Thymen, een absoluut talent, gaat met enige regelmaat mee.

In zijn herinneringen blijft ook altijd plek voor mensen die naast hem stonden en inmiddels niet meer onder ons zijn. ‘Vaak denk ik terug aan mijn overleden grote vriend Geert Megens die er bijna altijd bij was als geluidstechnicus. Ook aan hem ben ik veel dank verschuldigd en ik mis hem nog iedere dag.’ Even is Jos stil. Het bidprentje van Geert staat op zijn montagetafel.

Mijn Hilversumse nestor, godfather en leermeester Gijs Stappershoef zei altijd tegen me: ‘Jos, blijf die verhalen filmen, monteren kun je later achter de geraniums altijd nog wel. De verhalen gaan verdwijnen en komen nooit meer terug. En hij heeft gelijk gekregen. En daar pluk ik nu de vruchten van. Ik ben elke dag verhalen aan het monteren, veel materiaal komt nog uit de vorige eeuw. Deskundigen op cultureel gebied zeggen dat wat hier met het filmmateriaal gebeurt beslist uniek is. Niet alleen voor de regio of voor Nederland maar zelfs voor de hele wereld.’

Dat blijkt ook uit het feit dat al diegene die bij de oprichting betrokken waren nu nog steeds bij de stichting betrokken zijn. De eerste 12 jaar in het bestaan van de stichting regelde Truus Janssen Veens alles, ook aan haar is de stichting veel dank verschuldigd. Toen het financieel minder goed ging met Tweestromenland in Beeld en Geluid heeft Ben Meijering samen met De Lionsclub een spinningactie gehouden en kon de stichting weer verder. Filmen kost nu eenmaal veel geld.

Jos vertelt over zijn opnames die hij maakte voor NOS en RTL. ‘Het was echt uniek dat ik toestemming had van Theo Leeuwenburgh van de NOS en Henny de Vos van RTL dat ik de Tv-opnames na de uitzending weer mee mocht nemen voor ons archief. Chris Ronteltap regelde al die contacten in de mediawereld en Gerard Zondag verzorgde de financiële kant. Wim Lamers is nu al weer 12 jaar onze voorzitter. Het zijn mensen die veel betekend hebben voor de stichting. De tijd vliegt voorbij. Moet je je eens voorstellen: nu graven archeologen naar het verleden. Wij geven straks een visueel verleden door van de veranderingen, het wonen, het leven en werken van mensen in het Rivierengebied. Compleet in beeld en geluid, dat is toch heel bijzonder. Maas en Waal was vroeger een armoedig gebied maar we laten een rijke geschiedenis achter. Latere generaties zullen ons dankbaar zijn, maar ik ben ook dankbaar dat al die duizenden mensen vertrouwen in me hebben gehad en dat we hun levensverhaal hebben mogen filmen.’

Jos ontkomt er niet aan nog enkele namen voor het voetlicht te halen. ‘We hebben het geweldig getroffen met Ruud Stoeten en Bas van der Hoeven, twee oud-journalisten die de mooie begeleidende verhalen schrijven bij de documentaires. Theo Kooijmans, hem noem ik altijd de Einstein die mij heeft geleerd om te monteren op een computer. Hij heeft mij het digitale tijdperk ingeloodst want dat was met een archief van duizenden banden noodzakelijk geworden. Inmiddels is bijna alles gedigitaliseerd. Onze webmaster Piet van Ballegooij komt elke week op de koffie om alle lopende zaken te bespreken die betrekking hebben op onze website www.2bg.nl Ons mooie Rivierengebied wordt nu in de hele wereld bekeken.’

‘Afgelopen jaren zijn we helaas vele donateurs verloren in de coronatijd. Mijn gedachten gaan naar hen uit en ik wil ook bij hen even stil staan. We willen alle nabestaanden veel sterkte wensen. Van verpleegsters hoorden wij dat er nu in deze coronatijd juist veel van onze films worden gedraaid in de verzorgingshuizen. Dat is toch prachtig. Met enige regelmaat komen er ontroerende brieven bij ons binnen dat vader of moeder zo genoten heeft van onze films. Ze tonen hun dankbaarheid dat we ze vastgelegd hebben voor de eeuwigheid. Enkele jaren terug kregen we een brief van een mevrouw uit Wijchen. Ze ging de aarde verlaten en bedankte me voor alle mooie voorstellingen in D’n Bogerd in Druten en ze eindigde: Blijf vooral doorgaan met filmen, dat is belangrijk voor latere generaties. Daar word je toch stil van. En wat is dan geld, natuurlijk heb je het nodig maar die warme woorden draag je toch je hele leven mee in je hart.’

Iedereen ervaart de beperkingen en zorgen in deze zeer moeilijke tijd. Namens het bestuur en de vrijwilligers van Tweestromenland in Beeld en Geluid eindigt Jos: ‘Laten we hopen dat we die narigheid in 2021 achter ons kunnen laten. We wensen iedereen een gezond en weer een normaal leven toe. Daar hunkert toch iedereen naar. Iedereen bedankt die bij mij voor de camera is geweest. Zo zijn wij in staat gesteld een bijzonder stuk geschiedenis door te geven aan volgende generaties.’

Kijk voor meer informatie en documentaires op www.2bg.nl