Vertrokken uit Lauwe - deel 9

Voor de serie 'Vertrokken uit Lauwe' zochten we contact met mensen die in Beneden-Leeuwen woonden en om uiteenlopende reden zijn vertrokken naar een andere bestemming. Dat kan ergens in Nederland zijn, maar ook buiten onze landsgrenzen. Waar de één om het avontuur is vertrokken, ging het bij een ander om de liefde of om een andere betrekking. Sommigen hebben maar kort in ons dorp gewoond, anderen hebben hier hun hele jeugd doorgebracht. Aan deze serie werkten mensen mee die tegenwoordig wonen in Arnhem, 's Hertogenbosch, Den Helder, maar ook mooie verhalen vanaf Kreta, Portugal, Engeland, Frankrijk en Noorwegen.

In de een-na-laatste aflevering maken we kennis met Jan Smits, tegenwoordig wonend in Arnhem. Jan stelt zich voor en vertelt uitgebreid over zijn leven.

Aflevering 9 - Jan Smits

Mijn naam is Jan Smits. 65 Jaar oud en op 1 oktober vorig jaar gestopt met werken. Ooit gedacht dat ik beroepsmilitair moest zijn. Al vrij snel tot inkeer gekomen en van 1984 tot vorig jaar gewerkt bij tal van organisaties in wat veel mensen “automatisering” noemen. Op heel veel plaatsen in Nederland gewerkt, maar dichter bij Lauwe dan in Tiel (als manager Automatisering bij ziekenhuis Rivierenland) ben ik niet geweest.

Ik ben al bijna 42 jaar gelukkig getrouwd met mijn Nijmeegse meisje Margriet. Via Nijmegen, Arnhem en Gouda zijn we in 1986 (opnieuw) terecht gekomen in Arnhem. We hebben 2 kinderen, maar ook 7 zonen. Naast onze dochter en schoondochter zijn dat onze zoon, onze schoonzoon en 5 kleinzonen. Zoals gezegd: ik ben 65 en al bijna 62 jaar woon ik niet meer in Lauwe. Maar de plaats waar ik ben geboren neemt nog altijd een heel belangrijke plaats in mijn hart in. De mensen in mijn omgeving begrijpen nauwelijks waar dat gevoel vandaan komt. En ik eigenlijk misschien ook wel niet helemaal……. 😊 Ik ga proberen de oorsprong van dat gevoel te beschrijven. Want het is dan misschien wel een dun lijntje , maar ik ben er wel trots op!

Op vrijdag 22 november 1957 ben ik geboren op Zijveld 222 te Leeuwen-Ben. Dat staat letterlijk zo op mijn geboortekaartje. De burgerlijke stand hanteert weliswaar de zelfde datum, maar registreert dat ik in Wamel ben geboren. Wat een onwaarheid, dat Wamel, een onrecht ook. Mijn hele leven al tors ik een geboorteplaats waar ik nauwelijks 3 keer in datzelfde leven ben geweest! Ik kom uit – en ben van Beneden-Leeuwen (Lauwe, BeneënEind, Leeuwen-Ben, maakt mij niet hoe je het noemt). Net als mijn vader en mijn opa die net als ik allemaal Jan heetten en uitdrukkelijk geen Johannes, ook niet als doopnaam.

In de Bos-atlas, later op de middelbare school, stond op een van de eerste pagina’s een plattegrond van een stukje Maas en Waal. Daarvan herinner ik mij de tekst “gemeente Wamel, gemeentehuis te Beneden-Leeuwen”. Ik snap het allemaal echt wel, maar toch, ik kom uit Lauwe, NIET uit Wamel. Oh ja: en ik besta dankzij het nabije Megen. Blijkbaar liet ik wat te lang op mij wachten, dus werd door mijn ouders naar het Heilig Brurke getogen. Toen ik dan eindelijk ter wereld kwam was het vanzelfsprekend dat mijn derde voornaam Everardus werd.

  Helaas heb ik mijn opa, boer Jan Smits van de Bonderweg, nooit gekend. Ik heb foto’s van opa en oma Smits, zij waren al overleden toen ik werd geboren. Voor als iemand ze nog kent?

Mijn vader Jan Smits werkte bij timmerfabriek Nol de Kok, aan het Zijveld tegenover Helm van Gelder. Eind 1955 trouwde hij mijn moeder Annie Deijnen uit Druten. Ze gingen wonen aan het Zijveld 222. Ik denk dat ze via Nol de Kok aan het huis aan het Zijveld zijn gekomen. In dat huis ben ik geboren. Later heeft dat huis een ander huisnummer gekregen – nummer 10. Dat nummer brengt je bij het huis naast de Zijveld-ingang naar het huidige Leones-veld. Een aanleunwoning zeg maar, tegen het huis van schilderbedrijf (Helm) van Gelder. Met een tuin waaruit ik, als 3-jarige, 2 keer ontsnapte. Een keer werd ik teruggevonden op het Leones trainingsveld, het huidige hoofdveld, waar ik een plekje had gevonden in de training van Leones. Mijn 2e ontsnapping leidde naar het toenmalige hoofdveld van Leones, aan de overkant van Zijveld. Toen lag daar nog een sloot naast, met veel smurrie en weinig water. Een sloot waar ik om onduidelijke redenen in terecht kwam. Kort daarna werd ik onder de pomp gezet. Dat kan ik me slechts uit de verhalen herinneren.

Uit mijn tijd in Lauwe resteren niet veel foto’s. Van die paar is er 1 waar ik samen met mijn vader en mijn Drutense opa door Lauwe wandel.

Ergens rond 1960 kreeg mijn vader een andere baan, in Nijmegen. Hij twijfelde tussen de aanschaf van een auto of verhuizen naar Nijmegen. Het werd het laatste. Twee van mijn zussen, een tweeling, werden nog in Lauwe geboren. In 1960 gingen we naar Nijmegen. Bij ons thuis werd, ook in Nijmegen, altijd dialect gesproken. Waarvan ik niet zeker weet of het Lauwes of Drutens was. Ik weet eigenlijk niet of daar grote verschillen in zitten?

Daarnaast bleef ook de band met Lauwe. Mijn vaders broer en zus Frans en Dien hadden de boerderij aan de Bonderweg overgenomen en hadden daar keujens, koeien en kippen. En op het land sla, bonen, augurken en weet ik veel wat nog meer. Minstens eens per maand gingen we met de bus Zuidooster lijn 5 van Nijmegen naar Lauwe. In de zomervakanties logeerde ik altijd wel een paar weken op de Bonderweg. Ik hielp daar op de boerderij, leerde koeien melken en de keujens voejeren en speelde met kinderen Annelies en Nico uit de Bonderweg. Ik heb de opening van het Lauwese zwembad nog meegemaakt. Na het overlijden van tante Dien, in 1971, overleed ook ome Frans in 1977. Kinderloos. Mijn vader bedacht dat de boerderij wel iets voor mij zou kunnen zijn, maar als 20-jarige had ik daar geen belangstelling voor. De boerderij werd verkocht. Als ik de jaren daarna weer eens in Beneden-Leeuwen was, reden we vaak langs die boerderij. Mijn vrouw vertelde ik elke keer weer hoe graag ik die boerderij nog eens van binnen zou willen zien. Op mijn 63e verjaardag kreeg ik van mijn vrouw een heel bijzonder cadeau: zij had geregeld met de huidige eigenaresse van de boerderij dat ik langs mocht komen. Een geweldige ervaring. Ook omdat ik na meer dan 50 jaar Nico nog even heb gesproken. Helaas was dat in Corona-tijd.

Als je als 3-jarige verhuist gaat eigenlijk alles vanzelf. Ik ben opgegroeid in Nijmegen, daarna min of meer toevallig in Arnhem terechtgekomen, een paar jaar in Gouda gewoond en opnieuw toevallig in 1986 weer in Arnhem terechtgekomen. Daar wonen we nog steeds met veel plezier. In de buurt van onze geelzwarte voetbalclub; kan niet anders dan dat een club met die kleuren iedere Lauwenaar aanspreekt.

Wat mis je en wat juist niet? Van echt iets missen is geen sprake. Ik koester de band met Lauwe en vind het leuk als die band, op welke manier ook, wordt aangehaald. Ik ben net 65 geworden, van al die jaren heb ik er maar 3 in Lauwe gewoond. Maar al spreek ik de taal dan niet echt, dat durp blijft belangrijk voor mij. Het liedje “Het Dorp” van Wim Sonneveld raakt mij altijd weer, dat past erg goed bij mijn vroegere herinneringen aan Lauwe. Ook omdat ik in Lauwe ook echt een “tuinpad van mijn vader” weet.

Ik ben aan het wennen aan het niet meer werken. Veel klussen te doen in en om het huis. Trainer/coach van het voetbalelftal van 1 van mijn kleinzonen. Misschien weer scheidsrechteren binnenkort? Of toch nog een dag of 2 per week aan het werk?

Heb je nog contact met Lauwe of omgeving? Zeker, vooral dankzij een mooie ontmoeting in juni 2006 tijdens een vakantie in Tunesië. Daar ontmoetten mijn vrouw en ik een jong stel, waarvan het meisje mij zeer omstandig probeerde uit te leggen waar zij vandaan kwam. Een klein plaatsje in het land van Maas en Waal, van de naam had ik waarschijnlijk nog nooit gehoord. Vanessa woonde toen in Boven-Leeuwen, maar kwam uit Beneden-Leeuwen. Ze wist niet wat ze hoorde toen ik zei dat ik daar was geboren. Sindsdien hebben we contact gehouden en komen we elk jaar wel in Lauwe. Dankzij Vanessa en Bart hebben we pronkzittingen van de Braoiers meegemaakt en onder meer een nog heel jonge Snollebollekes zien optreden bij de Wielewaai. Een ander mooi moment was op 18 april 2010. Ik was toen al een paar jaar voetbalscheidsrechter en mocht die dag de wedstrijd Leones-Orion fluiten. Leones de club waar ik als 3-jarige mijn eerste voetbaltraining meemaakt en de Nijmeegse club Orion waar ik een paar jaar daarna mijn eerste voetbalwedstrijd speelde. Al met al een dag om nooit meer te vergeten, ik kwam zelfs iemand tegen (elftalleider Cees) die mijn vader nog had gekend. Gelukkig won Leones die dag ook.   Een paar weken geleden nog. We hebben een hond, Brass. Die heeft problemen met een poot. Onze Arnhemse dierenarts verwees naar een gespecialiseerde dierenarts. Geert-Jan, in Beneden-Leeuwen. Door wie de kruisband van onze hond vakkundig werd gerepareerd.

Mijn vader is vrij jong gestorven, in 1979. Over zijn jaren in Lauwe weet ik niet zoveel. Ik heb hem daar nooit naar gevraagd en toen ik dingen van hem had willen weten was het te laat. De Lauwse Pen lees ik met veel belangstelling, soms lijkt het wat dichtbij mijn familie te komen maar raken doet het nog niet. Als iemand mij daar nog eens wat meer over zou kunnen vertellen. En ik zoek nog altijd naar de mogelijkheid om met mijn nichtje Addy, uit Groningen, Lauwe nog eens te bezoeken. We hebben contact met elkaar via mail en delen onze belangstelling voor Lauwe. Misschien vindt Addy het ook wel leuk om voor deze rubriek te worden gevraagd? Veel verder gaan mijn wensen niet. Ooit heb ik er wel eens over gedacht iets in Lauwe te zoeken. Maar inmiddels zijn we zo thuis geraakt in Arnhem dat we daar niet meer wegwillen.

Mijn model van een Zuidooster-bus siert nog altijd mijn boekenkast. Als herinnering aan buslijn 5 van Nijmegen naar Lauwe.

Dank

Beste Jan, je hebt er een mooi verhaal van gemaakt. Heel hartelijk dank voor je openhartigheid en bijdrage. Het is erg leuk om te lezen. Ik wens jullie nog een hele mooie toekomst in goede gezondheid en wellicht treffen we elkaar nog eens. Rinie

Aanmelden voor deze serie: Wellicht ken jij of ben jij iemand die ook in Lauwe heeft gewoond en zich inmiddels elders heeft gevestigd. Meld je dan nu aan als je ook deel wilt uitmaken van deze bijzondere serie.

Aanmelden kan door een email te sturen naar info@markeon.nl met daarin de contactgegevens van degene die wil deelnemen. Onze redactie zal dan contact opnemen met de mogelijke deelnemer.