Het geheim van Dericks en Geldens deel 2

De oude steenfabriek in het naburige Druten kent een rijke historie die niet alleen regionaal maar ook landelijk van betekenis is geweest. Nog altijd zijn er gevels zowel in als ver buiten Maas en Waal te vinden waarin de bakstenen zijn te bewonderen die werden voorzien van een laagje metaalglazuur. Jaap van der Veen, vicevoorzitter van Streekmuseum Tweestromenland, schreef er een uitgebreid verhaal over welke in drie delen zal verschijnen op Blik op Beneden-Leeuwen.

Deel 2 – Receptuur van het glazuur

Door Jaap van der Veen

Men wilde de kerk grotendeels in eigen beheer bouwen door met name zelf de steen te bakken. Hiertoe is een speciale commissie opgericht, waarvan naast de pastoor lid waren A.C.J. Dericks en N.A. Geldens, J. van den Hoff, J. Schoenmakers en E. van de Werdt. Van den Hoff had een eigen pannenbakkerij en bracht de nodige technische kennis in. (5)

Johannes (Jan) van den Hoff is geboren op 17 mei 1863 in Druten. De bovenstaande J. van den Hoff kan dus niet de Jan zijn geweest die later op de fabriek kwam te werken. Hij was toen pas 11 jaar oud. Het lijkt wel waarschijnlijk dat bovengenoemde J. van den Hoff in 1880 als kruiwagen Jan aan een functie in de fabriek heeft geholpen. Hij begon onder leiding van Dericks en Geldens in 1880 in de nieuwe fabriek. Hij was toen dus 17 jaar oud. Hij heeft zich vervolgens zijn leven lang bezig gehouden met de receptuur van het glazuur. In de loop van zijn leven klom hij op tot meesterknecht of opzichter. In december 1909 heeft hij in een boekje al zijn glazuurrecepten opgeschreven. Dit boekje is nu in het bezit van het museum en wordt daar achter glas bewaard. Je weet maar nooit wie de geheime samenstelling nog wil stelen. Jan heeft deze functie 45 jaar bekleed. In 1925 kreeg hij een (nieuw) contract:

a. NV Ceramiekfabriek voorheen Dericks en Geldens te Druten, sub a. en b. Jan van den Hoff sub b. meesterknecht bij genoemde N.V aldaar zijn het volgende overeengekomen:

1. Ondergeteekende sub b. verplicht zich de samenstelling en bereidingswijze van alle hem bekende glazuren, welke gebruikt worden voor het verglazen der fabrikaten van ondergeteekende sub a. mede te delen en te doen kennen aan den heer J.C.Okkes, directeur van bovengenoemde N.V. te Druten en aan andere persoenen eventueel door de Naamloze vennootschap aan te wijzen, geene geheimen voor zicht te houden en hem of hun volkomen op de hoogte stellen met alles wat hem daaromtrent bekend is en wat hem door proefnemingen en practyk daarvan nog bekend mocht worden.
2. Zijn aangewezen functie naar best vermogen te vervullen, zoolang zijne dienstbetrekking by ondergeteekende sub a. duurt, zolang zijn lichamelijke krachten hem daartoe in staat stellen. Bij verschil van mening tusschen beide contractanten omtrent het nog aanwezig zijn van bedoelde lichamelijke krachten beslist een geneeskundige verklaring van Dr. Hoho of diens eventuele opvolger. b. Dat zij hem toekennen een minimum weekgeld van Fl 27,50 plus de gebruikelijke premie van stoken van de ringoven, het genot van vrije woning en brand, benevens het gebruik van een perceel land ter grootte van 100 roeden. (6) c. Dat zij voor hem zal betalen de premie eener levensverzekering op zijner naam gesloten bij de Nationale Levensverzekeringbank te Rotterdam, groot Fl 3.000,- na zijn dood aan zijne weduwe of erven uit te betalen. d. Dat na zijn dood, zijne weduwe desgewenscht nog een jaar gratis de woning zal mogen blijven betrekken met genot van vrije brand en gebruik van perceel grond als omschreven onder cijfer 1. en bovendien gedurende 20 jaren een weekgeld van Fl 10,00 zal genieten. Dit weekgeld houdt op bij hertrouw.

Aldus opgemaakt en geteekend te Druten, september 1925.

Notities bij deze tekst (4) het Grootboek uit 1897-1898 (5) A.G.Schulte, Het Land van Maas en Waal, Den Haag, 1986, pag. 49 (6) Het gemiddelde loon voor een volwassen arbeider bedroeg Fl 9,- per week; voor steenkruiers Fl 10,00 per week. (de tekst gaat verder onder de foto)

Portret van Jan van den Hoff

Dit contract goed lezende belooft het weinig goeds. Jan was op dat moment 62 jaar en werd er lichamelijk niet beter op. Hij begon al wat te sukkelen en wilde het in elk geval voor zijn vrouw en kinderen goed geregeld hebben. Kijkend naar het contract moet de directie zeer tevreden over hem zijn geweest en schenkt hem een goed pensioenvooruitzicht. En dat voor Dericks en Geldens die niet als sociale werkgever bekend stond. Maar ook de directie dekt zich in. Het zal niet gebeuren dat Jan overlijdt en het recept van de glazuur meeneemt in zijn graf.

Informatie

In Museum Tweestromenland vind je nog heel veel informatie en bezienswaardigheden over de steenfabriek en de producten. Ook is er een leuke vlog te zien op de Facebook pagina van het museum: https://www.facebook.com/museum2stromenland/videos/327835935279176 Voor meer informatie over het museum kijk je op www.museumtweestromenland.nl

Volgende week het derde en tevens laatste deel van deze historische serie.